توکنومیکس (Tokenomics) چیست؟

Tokenomics از دو کلمه Token و Economics تشکیل شده و ترکیب این دو را توکنومیکس می‌گویند. این اصطلاح، اساسا به ابعاد اقتصادی یک رمز ارز اشاره دارد. در واقع در اینجا ابعاد اقتصادی و تمام ویژگی‌های یک ارز دیجیتال که برای سرمایه‌گذاران جذاب است را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

برای مثال بیت کوین، مانند بسیاری از رمزارزها، ارزش با توکنومیک آن ارتباط بیار نزدیکی دارد. عرضه آن با یک برنامه از پیش تعیین شده با گذشت زمان کاهش می یابد و تورم را کاهش می دهد ، در کل ۲۱ میلیون واحد است. سیاست پولی بیت کوین از زمان تأسیس آن یعنی ۱۲ سال پیش نسبتاً بدون تغییر و پایدار مانده است. به نظر برخی این ویژگی های بیت کوین از کیفیت بالایی برخوردار بوده و منجر به ارائه توکنومیک جذاب برای سرمایه گذاران بالقوه می شود.

هدف توکنومیکس چیست؟

اگر ابعاد فنی و پشتوانه علمی رمز ارزها را کنار بگذاریم، این رمز ارزها، مشابه سایر دارایی‌ها در بازارهای مالی دنیا به هستند که عرضه و تقاضا بر قیمت آن‌ها تاثیر می‌گذارد. اگر به دنبال تحلیل قیمت ارز دیجیتال هستیم، بررسی توکنومیکس آن کمک زیادی به ما می‌کند. پس هدف اصلی در ارزیابی Tokenomics یک رمز ارز، تحلیل آینده قیمت آن رمز ارز است. اما در کنار این هدف موارد دیگری نیز در این بررسی نمایان می‌شود که در زیر بخشی از آن‌ها را مشاهده می‌کنید:

توکنومیکس

تفاوت توکن و بیت کوین

بسیاری از افراد تمام رمز ارزها را یکسان می‌دانند. هرچند ما تمامی بیت کوین و توکن‌ها را کریپتوکارنسی می‌نامیم اما میان این‌ها تفاوت زیادی وجود دارد. اولین گام در بررسی توکنومیکس یک دارایی دیجیتال، شناسایی ماهیت آن است. کوین‌ها (Coin) دارایی‌های دیجیتال اصلی یک شبکه بلاک چین (یا شبکه مبتنی بر فناوری دفترکل توزیع شده) هستند که به آن‌ها دارایی‌های لایه اول (Layer 1) گفته می‌شود. برای مثال رمز ارز اتر دارایی لایه اول در شبکه بلاک چین اتریوم است؛ کاردانو، سولانا، پولکادات و بیت کوین مثال‌های دیگری از این دسته هستند. این دارایی‌های دیجیتال به منظور پرداخت کارمزد و یا پاداش نودها در شبکه‌های خود مورد استفاده قرار می‌گیرند.

در مقابل، Tokenها شبکه بلاکچین نداشته و بر روی یک شبکه بلاک چین دیگر اجرا می‌شوند. به این دارایی‌ها، رمز ارزهای لایه دو (این مفهوم با راهکار لایه دو برای حل مقیاس‌پذیری متفاوت است) گفته می‌شود. برای مثال توکن Uni یک توکن ERC-۲۰ و بر روی شبکه اتریوم راه‌اندازی شده است.

اما نکته مهم در شناسایی ماهیت رمزارزها، رفتار قانون‌گذاران و دولت‌ها در قبال توکن‌هاست. قانون‌گذاران کوین‌ها را معادل ارزها در نظر می‌گیرند که کاربرد آن‌ها انتقال ارزش است. اما توکن‌ها را عموما هم ارز سهام شرکت‌ها دانسته و در نتیجه با آن‌ها مطابق قوانینی که بر بازار بورس کشورها حاکم است، برخورد می‌کنند. تجربه تلخ ریپل و مسائل پیش آمده با Sec آمریکا را همه به یاد داریم. کوین بیس، سرویسی به نام  Crypto Rating Council دارد که در آن توکن‌ها و کوین‌ها را بر اساس ریسک قانون‌گذاران دسته بندی کرده است. این سایت را مشاهده کنید؛ برای هر دارایی نمره‌ای بین ۱ تا ۵ ارائه شده که عدد ۱ به معنی ریسک بسیار پایین و عدد ۵ به معنی ریسک بسیار بالاست.

نحوه تخصیص و توزیع رمز ارز

دو فاکتور بسیار مهم در ارزیابی Tokenomics یک پروژه بررسی دو فاکتور تخصیص (Allocation) و توزیع (Distribution) کوین یا توکن است. برخی از رمز ارزها به صورت تقریبا عادلانه میان جامعه توزیع شده است. برای مثال، بیت کوین در این دسته قرار می‌گیرد. پیش از آغاز کار بیت کوین، هیچ کوینی برای خالق یا خالقان این شبکه از قبل اختصاص نیافته بود. اصطلاحا به این دسته از رمز ارزها، Fair Launch گفته می‌شود. نقطه مقابل این دارایی‌ها، رمز ارزهای  Pre-Mine هستند که تیم پروژه پیش از آنکه پروژه و توکن خود را به صورت عمومی منتشر کنند، بخشی و یا تمام توکن‌های آن پروژه را تولید می‌کنند. بخشی از این توکن‌های تولید شده به منظور تامین سرمایه پروژه میان سرمایه‌گذاران اولیه به صورت فروش خصوصی توزیع می‌شود. توجه داشته باشید که این فروش خصوصی، پیش از فروش عمومی توکن صورت می‌گیرد. Fund raise اصطلاحی است که برای نمایش این بخش از توکن‌های به فروش رفته به کار می‌رود.

بخش دیگری از توکن‌های تولید شده به تیم پروژه یا شبکه اختصاص می‌یابد. به این بخش نیز Team token می‌گویند. همچنین ممکن است این پروژه توسط شرکت‌ها و یا سرمایه‌گذاران خطر پذیر (VC) نیز سرمایه‌گذاری اولیه شده باشد. در نتیجه بخشی از این توکن‌ها نیز به این افراد یا شرکت‌ها اختصاص یافته است.